Hafıza ve Unutkanlık

Hafıza ve Unutkanlık; Hafıza nedir? Unutmak, unutkanlık günlük hayatta çoğu kez başımıza gelmektedir. Kimi zaman unutkanlıktan yakınıyoruz kimi zaman da unutmamaktan yani bazı unutmak istediğimiz şeyleri bir türlü unutamamak , bazen unutulmaktan şikayet ediyoruz ama bizim hafızamız istediğimiz gibi çalışmıyor unutmak istediklerimizi aklımıza getiriyor , unutmamak istediklerimizi de bazen unutuyoruz.

Hatırlamak ve unutmak beynimizin işlevlerinden bir tanesidir ama bu kadar çok çeşitlenmesinin ve çok da bizim tercihimize göre çalışmamasının en önemli nedeni hafızamızla ilgili olan beyin bölümlerinin çok fazla olması. Beynimizle ilgili hatırlamak diye algıladığımız yani bellekte bir şey tutabilme işlevi için beyinde birçok farklı alan var. Hafızamızı yöneten kısa süreli hafızamız uzun süreli hafızamız , çalışan belleğimiz, öğrendiklerimizi işleyerek onu unutmamamızı sağlayan bellek birçok fonksiyon nedeniyle biz neyi unutup neyi unutmayacağımıza ya da ne zaman unutup ne zaman unutmayacağımıza karar veremiyoruz.

Unutkanlık Testi

Öğrenmek ve bir şeyi aklımızda tutabilmek için beynimizin birçok bölgesi koordineli bir şekilde çalışıyor ve bunların hepsini yerine getirdikten sonra da biz unutmak istemediğimiz , öğrenmek istediğimiz , hatırlamak istediğimiz şeyi hafızamıza yerleştiriyoruz.

Çevremizden birçok uyaran geliyor bu uyaranlardan unutmak istediklerimiz , unutmak istemediklerimiz ayırt edilmeden hepsini alıyoruz. Biz herhangi bir şeyi gördüğümüz zaman aynı anda birçok şey görme alanımıza giriyor yada  başka duyularımızla onları fark ediyoruz.

Eğer söz konusu  unutmak istemediğimiz olaysa önce beynimin ona dikkatini vermek onu dikkate almak zorunda , onu dikkate aldıktan sonra beynimizin ön bölümünde işlevselliği nedeniyle onu kısa süreliğine hafızamıza alıyoruz. Kısa süreli hafızamız kolayca unutulabiliyor. Kısa süreli hafızamızdan başka işlemlerden geçirerek onu daha kalıcı hale getirmek ise çalışan belleğimizin , aldığımız bilginin gittiği başka yolakların birbiriyle aktarılması ve birbirini etkilemesi sonrasında tekrarlamalarla bazı farklı noktaları kodlamakla birlikte unutmamak üzere uzun süreli hafızamıza atıyoruz.

Hafıza ve Unutkanlık Genç Yaşta Unutkanlık Hastalığı

Uzun süreli hafızamıza attığımız şeyi bazen unuttuğumuzu sansak bile onu hatırlatan bazı bulgularla bazen bir koku ile , bazen bir ses ile yada birinin söylediği bir şeyle tekrar hatırlayabiliyoruz.

Bütün bunlar beynin farklı bölgelerinde birbirleriyle etkileşerek farklı yolakları farklı yolları kullanarak yaptıkları işlevler sonrasında oluşmaktadır.

Beynimizin sağlıklı işlevsel olabilmesi için bu işlevleri sürdürebilecek zarar görmemiş olması gerekmektedir. Bu nedenle de öncelikle çeşitli hasarlarda yani beynimizi ilgilendirecek çeşitli hastalıklarda, travmalarda ya da gelişimsel olarak yaşlılıkta unutmaya başlayabiliyoruz. Çünkü bu merkezler birbirleriyle olan bağlantılarını uygun bir şekilde çalıştıramıyorlar dolayısıyla da beyin işlevlerini uygun bir şekilde göremiyor. Bu nedenle öğrendiğimiz bir bilgiyi çok çabuk unutma ya da bazı durumlarda hiç öğrenememe , hiç belleğe alamama gibi sonuçlar doğabilmektedir. Dolayısıyla önemli hastalıklarda ya da gelişimsel bazı sorunlarda unutkanlık bir sonuç olarak karşımıza çıkabiliyor.

Bu durumların uç noktaları da olabiliyor. Bazı hastalıklarda beyin hiçbir şeyi unutmuyor ya da bazı durumlarda hiçbir şeyi hatırlamayabiliyor bazı sorunlar beynin hafızadaki hiçbir şeyi hatırlamamasına neden olabiliyor buda insanın geçmişini hiçbir şekilde hatırlamamasına sebep oluyor. Dolayısıyla beynin unutkanlık yapmamak için o hafıza sistemi doğru çalışması çok önemlidir.

Bazen yeni öğrendiklerimizi hatırlayamıyoruz ama eski öğrendiklerimizi çok kolay hatırlayabiliyoruz bazen tam tersi oluyor eski öğrendiklerimizi unutuyoruz ve yeni öğrenilen şeyleri hafızamızda tutabiliyoruz.

Unutkanlık Hastalığı Belirtileri

Depresyon, dikkat eksikliği, ağır kaygı bozuklukları, beyin hasarları, travmalar, yaralanmaların hepsi hafızamızı etkileyebilen faktörlerdir ama bunların dışında unutmayı , unutkanlığı yaşlılığın getirdiği doğal bir süreç olarak görmek de mümkün çünkü yaşlandıkça beynimizin bu işlevleri sağlıklı yapması azalmaya başlıyor.

Beynin bir bilgisayar olduğunu düşünürsek bazı bilgileri unutmak bazen o bilgileri silmek yeni bilgiler için yer açma , yeni öğrendiğimiz bazı şeyleri akılda tutamama normal bir gelişimdir ama eğer biz her öğrendiğimizi unutmaya , yeni şeyler hiç öğrenememeye ve yeni gördüklerimizi hiç aklımızda tutamamaya başlamışsak o zaman bir uzmanla görüşmek gerekmektedir. Bu yaşlılıkta gelişimsel bir süreç olarak halk arasında bilinen adıyla Alzheimer olarak karşımıza çıkabiliyor.

Günlük yaşantı içinde stres, aşırı yorgunluk, geçici olan bazı süreçler nedeniyle unutkanlıklar yaşanabilir. O süreçler düzeltildiği zaman da unutkanlık geçecektir ama eğer unutkanlık daha kalıcı olmaya başlamışsa ve henüz yaşımız da yaşlanma sürecine uygun yaşta değilse o zaman depresyon , kaygı bozukluğu gibi ya da beynimizi etkileyebilecek başka gelişimsel hastalıklar gibi süreçlerin de bir uzman tarafından değerlendirilmesini sağlamak gerekir. Ancak yaşlılıkla birlikte başlayan ve doğal yaşlılıkta oluşan beyin işleme hızının ve beyin işleme kapasitesinin azalmasından daha da yoğun olarak karşımıza çıkan Alzheimer durumu tamamen farklı bir durumdur. Böyle bir durumda kişinin günlük işlevlerini tamamen bozacak oranda yeni hiçbir şeyi öğrenmesi olanak sağlamayan ve eski öğrendiklerini de kullanmasına engel olan bir durum olarak karşımıza çıkar.

Genç Yaşta Unutkanlık Nasıl Giderilir

Genellikle 65 yaşından sonra Alzheimer başlamakla birlikte bazen erken başlangıçlar da yaşanabilmektedir. Yine de yaşlılığın bir süreci olduğu ve ailede genetik bir yatkınlık yoksa daha önce ailede benzer süreci yaşayan biri yoksa daha genç yaşlarda unutkanlıklarımızı günlük yaşantımızdan da bağımsızsa beynimizin işleme sistemini etkileyebilecek hastalıklara bağlamak mümkündür ama 65 yaştan sonra başlayan ve günlük yaşantıyı olumsuz olarak etkileyen unutkanlıklar da Alzheimer mutlaka akla gelmesi gereken tanı olmalıdır.

Bu süreç birden bire başlamaz. İnsanın yaşı geldiği için birden bire Alzheimer başlamaz. Yavaş yavaş ilerleyerek başlar. Dolayısıyla da belli bir süreç alacaktır. Bu süreci iyi takip etmek gerekir özellikle yaşanmış olmasına rağmen yaşıyla daha uyumsuz olan , ney yaptığını , hangi eşyasını nereye koyduğunu ya da karşısında tanıştığı kişinin kim oluğunu çok kısa sürede unutmaya başlayıp dolayısıyla da günlük yaşantısını sağlıklı sürdüremeyen bir duruma geldiğinizde mutlaka bunu uzmana danışmalısınız.

Tuzla Gazetesi