Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 23 Nisan 1920’de Ankara’da kurulmuştur. Kuruluş esası egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ilkesine dayanmaktadır. Dönemin şartları gereği savaş esnasında İstanbul İtilaf Devletleri tarafından işgal edilince işgale tepki amacıyla Türk milletinin iradesi ve azmini göstermek amacıyla yasama erkini kullanan bir organ olarak kurulmuştur. İstanbul’un işgali sonrası Mustafa Kemal Atatürk 21 Nisan 1920’de yayınladığı bir bildiride meclisin 23 Nisan’da toplanacağını duyurmuştur. 23 günü Hacı Bayram Camii’inde kılınan Cuma namazı sonrası dualar ile meclis açılmıştır. Meclis içerisinde Anadolu ve Rumeli Müdefa-i Hukuk Cemiyeti ve Meclisi Mebusan üyelerinden oluşan 324 milletvekili olması öngörülüyordu ancak dönemin şartları gereği meclis 115 milletvekilinin katılımı ile açılmıştır.

Mustafa Kemal Atatürk meclisin isminin Kurucular Meclisi olmasını teklif etmiş ve çeşitli görüş alışverişinden sonra kurulan meclisin adı Büyük Millet Meclisi olarak kararlaştırılmıştır. 23 Nisan 1920 tarihinde meclis geleneğinin bir parçası olarak en yaşlı üye olan Şerif Bey başkanlık kürsüsüne çıkmış ve konuşmasının ardından meclis açılmıştır. Daha sonra 1921 yılında meclisin adı Bakanlar Kurulu kararnamesi ile kalıcılık kazanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak değiştirilmiştir. 24 Nisan günü yapılan ikinci toplantıda meclis başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk seçilmiştir. Atatürk bu meclis başkanlığı görevini 1923 yılında cumhurbaşkanı seçilene kadar sürdürmüştür.

İlerleyen yıllarda ilk çok partili seçimler 1946 yılında yapılmış ve Demokrat Parti meclise girmeyi başararak Cumhuriyet Halk Partisi’nin üstünlüğünü sona erdirmiştir. Bu tarihten sonra 1950 yılında seçim kanunu değiştirilmiş ve 1950 seçimlerinde gizli oy açık tasnif ilkesi benimsenmiştir. Bu seçim sonucunda Demokrat Parti iktidara gelmiş ve Cumhuriyet Halk Partisi ilk kez ana muhalefet pozisyonunu düşmüştür.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Haberleri

27 Mayıs 1960 darbesi sonrası Cumhuriyet Senatosu isimli meclis hayata geçirilmiş ve 1980 darbesine kadar geçen sürede çift meclis sistemi kullanılmıştır. 61 anayasası sonrası millet meclisi ve senato oluşturulmuş ve bu iki meclis TBMM’nin alt meclisleri olarak 1982 anayasasına kadar varlığını sürdürmüştür. Bu tarihten sonra tek meclis sistemine geri dönülmüştür.

TBMM tali kurucu iktidar olarak sayılmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi diğer anayasal kurum ve organlardan üstün bulunmamaktadır. Yetkisi yasama yani kanun çıkarma olmaktadır. Yaptığı yasalar, anayasaya aykırı olmamak zorundadır. Anayasayı değiştirme yetkisine sahip olmak ile birlikte bu yetki yine anayasa da bulunan hükümlere bağlı olmaktadır. Yetkileri anayasa çerçevesinde olmak ile birlikte anayasaya aykırı bir eylemde bulanamaz. Yasa ve anayasaya değişikliklerinin anayasaya aykırı olup olmadığı Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenmektedir. Anayasa’nın 108. Maddesine göre meclis Türk milleti adına yasa yapma yetkisine sahiptir ve meclis seçimleri 5 yılda bir yapılmaktadır. Seçimler serbest, tek dereceli ve genel oy esaslarına göre yapılmaktadır. Seçilen milletvekili adaylar meclis önünde anayasaya bağlı kalacaklarına dair yemin ederek görevlerine başlarlar. Şerefleri ve namusları üzerine yemin ederek göreve başlayan bu milletvekilleri yasama dokunulmazlığına sahip olurlar.

Günümüzde meclis üçüncü binasında bulunmaktadır. Bu binanın mimari Avusturyalı mimar Prof. Clemens Holzmister olmaktadır. Büyüklüğü itibari ile dünyanın en büyük parlamento binalarından biri olmaktadır. Bu bina 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sırasında bombalanmaya maruz kalmıştır. saldırı sırasında içeride polis ve milletvekilleri bulunmak ile birlikte pek çok insan yaralanmış ve meclisin şeref kapısı başta olmak üzere çeşitli bölümleri hasar görmüştür. Bu sebeple meclis gazi meclis ünvanını almış bulunmaktadır. Meclis çeşitli günlerde önceden randevu alınarak ziyaret edilebilmektedir. Bu ziyaretler sırasında meclisin pek çok mekanı gezilebilmekte ve ana salona girilebilmektedir.