Gestasyonel diyabet nedir?

Gestasyonel diyabet nedir? Gebelikte çok görülen endokrin hastalıktır. Tedavi edilmez ve takip edilmezse anne ve bebek için ciddi komplikasyonlara sebep olabilir. Bol su içme, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, sık idrara çıkma, idrarda şeker tespiti ve yorgunluk gibi belirtilerin tümü gestasyonel diyabetin belirtileri olabilir. Gebelikte gestasyonel diyabetli annelerin ve fetüslerin doğum sonrası kontrolü ihmal etmemeleri çok önemlidir.

Gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) nedir?

İlk olarak hamilelik sırasında gelişen ve doğumdan sonra ortadan kaybolan glikoz intoleransına gestasyonel diyabet denir. Pankreas rezervi olan kişilerde hormonların özellikle hamileliğin ikinci yarısında artması şeker değerlerinin yükselmesine neden olur. Gebe kadınların %38’inde görülebilen gebelik diyabeti, gebelikte en sık görülen endokrin hastalıktır.

Gestasyonel diyabetin belirtileri nelerdir?

Gestasyonel diyabetin genellikle hiçbir semptomu yoktur. Bol sıvı tüketmek, sık idrara çıkmak, idrar yolu enfeksiyonu, tekrarlayan vajinal enfeksiyonlar, mide bulantısı veya yorgunluk gestasyonel diyabetin olası belirtileridir.

Kontrolsüz yüksek kan şekeri, bebeğin anne karnındaki gelişimini etkileyerek kişilerin kilo almasına ve su fazlalığına neden olabilir. Gebe kadınlarda kontrolsüz kan şekeri seviyeleri nadiren “diyabetik ketoasidoz” adı verilen ciddi bir komplikasyona sebep olabilir.

Gestasyonel diyabet gebeliğin hangi aşamasında ortaya çıkar?

Gestasyonel diyabet, gebeliğin ilk haftasından sonra ortaya çıkar. Gebeliğin ilk haftasından sonra plasenta tarafından salgılanan anti-insülin hormonlarında artış olarak kendini gösterir. Ağırlıklı olarak gebeliğin ikinci haftasında ortaya çıkan gestasyonel diyabet tarama testlerinin düzenli olarak yapılması önerilir.

Kimler gestasyonel diyabet riski altındadır?

Fazla kilolu anneler ve  özellikle aile bireylerinde diyabet öyküsü varsa, önceki gebelikte glukoz intoleransı veya daha önce polikistik over sendromu geçirmişse, önceki doğumda yüksek açlık veya gestasyonel diyabeti varsa risk altındadır. Çoğul gebelik olanlarda, gestasyonel diyabet riski yüksektir.

Gestasyonel diyabet riskim azaltılabilir mi?

Gebelik öncesi kilonuzu koruyarak, ideal kiloda hamile kalarak, düzenli egzersiz yaparak ve sağlıklı bir diyetle sigarayı bırakarak gestasyonel diyabet riskinizi azaltın.

Gebelik diyabeti nasıl teşhis edilir?

Bazı testler uygulanarak gebelik diyaneti teşhis edilir. Gestasyonel diyabetli kadınların tarama yoluyla belirlenmesi sonrasında tedaviye başlanması anne ve çocuk için komplikasyonları önlemek açısından önemlidir.

Gestasyonel diyabetin anne ve bebekteki riskleri nelerdir?

Gestasyonel diyabet saptanır ve uygun tedavi ile yönetilirse genellikle sorun oluşturmaz. Ancak kan şekeri regülasyonu fark edilmez veya tedavi sağlanmazsa hem anne hem de bebek için bir takım komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Gestasyonel diyabet gebeliğin ilk haftalarında hiperglisemiye neden olmadığı için bebekte yapısal anormallik riski yükselmez. Makrozomi ve hipoglisemi bu fetüsler için iki temel sorundur. Bir fetüsün normalden daha uzun olduğu tıbbi bir durum olan makrozomi, aşırı yağ dokusundan kaynaklanır. Daha büyük bebekler, doğum sırasında yaralanmalar açısından risk altındadır. Ayrıca yeni doğan döneminde hipoglisemi ve düşük kalsiyum ve magnezyum seviyeleri gibi başka biyokimyasal dengesizlikler de gözlemlenebilir. Ayrıca erken doğum nedeniyle akciğer sorunları riski de olabilir. Diyabetik annelerin bebeklerinin de yaşlılıkta tip 2 diyabet geliştirme ve diyabet riskinin arttığı bilinmektedir.

Annede gestasyonel diyabet varlığı, yüksek tansiyon riskini ve sezaryen doğum oranını artırmaktadır. Öte yandan, vajinal yırtılma ve bu sebeple kanama gibi travmalar olabilir. Bir başka olası sorun da doğumdan sonra aşırı kanamadır.

Gestasyonel diyabet tedavileri nelerdir?

Gestasyonel diyabet teşhisi konan hamile bir kadın öncelikle sorunun farkına varmalı ve önemi konusunda bilinçlendirilmelidir. Gestasyonel diyabet tedavisinin amacı kan şekeri değerlerini belli bir aralıkta tutmaktır. Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar, kişinin kilosuna ve gebelik haftasına göre uyarlanmış düşük kalorili bir diyetle düzenlenir. Herhangi bir sağlık sorunu yoksa yürüyüş, yüzme gibi egzersizler gestasyonel diyabet tedavisinde ilk basamaktır. Aynı zamanda hamile kadınlar kan şekerlerini periyodik olarak izlemelidir. Diyetle kan şekeri değerleri istenilen aralıkta tutulamıyorsa diyetle birlikte insülin enjeksiyonlarına da başlanabilir.

Gestasyonel diyabetli anne adayları nasıl beslenmeli?

Gestasyonel diyabet tanısı konan gebeler öncelikle bir diyetisyen kontrolünde olmalı. Düşük glisemik indeksli karbonhidratları ve lif açısından zengin yiyecekleri tercih etmeli; şeker ve rafine gıdalardan uzak durmalıdırlar. Küçük, sık öğünlerle beslenmeleri gerekir. Gebelik haftası ve kilo bazında hesaplanan kalori ihtiyacı, 6 ana öğün oluşturan 3 ana ara öğüne bölünerek ayarlanmalıdır.

Gestasyonel diyabetli anne doğumdan sonra hangi tetkikleri yaptırmalıdır?

Diyabetik annelerin çocukları doğumdan sonra metabolik sorunlar, sarılık, polisitemi vera ve akciğer sorunları açısından çocuk doktoru tarafından dikkatle izlenir. Ayrıca bu çocuklar ileri yaşlarda obezite ve metabolik sendrom açısından risk altında olabilirler. Bu yüzden sağlıklı beslenmeye ve egzersiz yapmaya özen göstermek çok önemli.

Öte yandan gestasyonel diyabetli annelerin kan şekeri seviyeleri doğumdan sonra normale döner ve insülin kullananların doğumdan sonra bakıma ihtiyacı olmaz. Bununla birlikte, gestasyonel diyabetli kadınların yaşam boyu tip 2 diyabet ya da prediyabet geliştirme riskinin olduğu unutulmamalıdır.