Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir? Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocukları yetiştirmek sizin ve aileniz için sorunlara neden olabilir. DEHB evde ve okulda sorunlara neden olur. Çocukta DEHB varsa doğru teşhis önemlidir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu DEHB nedir?

DEHB olan çocuklar konsantre olmakta güçlük çekerler, çok aktiftirler ve düşünmeden hareket ederler. Tüm çocuklar zaman zaman aktif olabilir. Bu, DEHB’leri olduğu anlamına gelmez. DEHB’li çocuklar genellikle evde ve okulda ciddi problemlere neden olacak şekilde davranırlar. DEHB bir sağlık sorunudur.

Doktorlar, DEHB’li çocukların beyinlerinin farklı şekilde çalıştığına inanmaktadır. Beyin hücreleri mesaj taşımak için nörotransmiter adı verilen kimyasalları kullanır. DEHB olan çocuklarda daha fazla nörotransmitter türü vardır, dopamin ve norepinefrin. Bu kimyasallar, etrafımızdaki bilgilere ilişkin algımızı etkiler.

DEHB’li çocuklar diğer çocuklarla aynı şekilde bilgi almazlar. Bir çocuğun DEHB’si olduğunda:

• Dış dünya gürültü ve görüntülerle doludur.

• Neyin önemli olduğuna ve kafası karıştığına karar veremez.

• Günlük şeyleri organize edemez ve tek bir olaya odaklanamaz.

DEHB’den dolayı çocuklar suçlanamaz. Bu konuda ne sizin ne de çocuğunuzun yapabileceği bir şey yoktur. Çok fazla televizyon izlemek, çok fazla şekerleme yemek veya yetersiz eğitimli okullar bu hastalığa sebep olmaz. DEHB’ye neyin neden olduğunu tam olarak bilmesek de, büyük olasılıkla bir şeylerin birleşimidir.

DEHB’nin farklı isimlerle kullanıldığını duymuş olabilirsiniz. Doktorlar buna dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu diyor, ancak bazı doktorlar da eski adını kullanır. DEHB’yi hiperkinetik bozukluk veya HKD şeklinde de duyabilirsiniz.

Çocukta DEHB olup olmadığı nasıl anlaşılır?

DEHB’nin ana belirtileri dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüselliktir. İşte bu davranışlara bazı örnekler aşağıda sıralanmıştır.

Dikkatsizlik

Dikkati dağılan çocukların kafası kolayca karışır, bir etkinlikten diğerine geçer ve kolayca sıkılır. Onlarla konuştuğunuzda, sizi dinlemiyorlar gibi görünüyor ve konsantre olmakta zorlanıyor olabilir. Bu çocuklar dağınık ve unutkandır.

Hiperaktivite

Bu çocuklar için oturmak neredeyse imkansızdır. Oturdukları yerde kıpır kıpır ve sürekli oturup kalkarlar. Enerjileri asla tükenmez. Sürekli koşuyor ve konuşurlar. Bu, çocukların yaşı büyüdükçe azalır. DEHB olan yetişkinler de aktiftir.

Dürtüsellik

Çocuklar sonunu düşünmeden hareket ederler. Çok sabırsız olurlar ve iki kişi konuşurken sürekli sözünü keserler. Genellikle sıralarını beklemekte, yönergelere uymamakta ve dokunmamaları gereken şeylere dokunmakta zorlanırlar. Beceriksiz olabilir, bir şeyleri devirebilir ve tehlikeli şeyler yapabilirler.

DEHB’li bazı çocuklarda bu semptomların tümü bulunurken, diğer çocuklarda sıklıkla dikkatsizlik veya hiperaktivite ve dürtüsellik vardır.

Çocuğunuzun böyle davranmasından endişe ediyorsanız, doktoru veya öğretmeni ile konuşun. Çocuğunuzun bir psikolog veya çocuk psikoloğu tarafından muayene edilmesi gerekebilir.

 

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı nasıl konur?

Çocuğunuzun DEHB olup olmadığını anlamak için herhangi bir test veya görüntüleme ekipmanı yoktur.

Doktorlar DEHB tanısı koyarken çok dikkatlidir. Çocuğun ihtiyacı olmayan bir tedaviyi görmesi yanlış olacağından doğru teşhis çok önemlidir. Bu nedenle DEHB’yi teşhis etmek zaman alır. Çocuk psikiyatristi çocuğunuzda DEHB belirtileri olup olmadığını kontrol edecektir.

 

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu teşhisi için aranan şartlar nelerdir?

• Çocuğunuzda altı veya daha fazla dikkat eksikliği belirtisi, altı veya daha fazla hiperaktivite belirtisi olmalıdır.

• Bu belirtiler çocukta 7 yaşından önce başlamalıdır.

• Çocuğunuz en az altı aydır böyle davranıyor olmalıdır.

• Çocuğunuzun davranışı okul ve ev gibi en az iki yerde sorun yaratmalıdır.

Çocuk psikiyatristi sizden ve çocuğunuzun öğretmeninden bazı testlerin yapılmasını isteyebilir. Doktor çocuğunuzla konuşacaktır. Çocuğunuzun davranışının işitme sorunları, epilepsi veya öğrenme güçlüğü gibi başka sorunlardan kaynaklanmadığından emin olmak için de testler gerekebilir. Doktor emin olduktan sonra çocuğunuza DEHB teşhisi konacaktır.

DEHB’si olan bir çocuk için hayat zor olabilir. Bu çocuklar hayatla mücadele eder ve uygun tedavi ve destek ile çocuğun hareketlerinde belirgin bir gelişme olur. DEHB için klasik tedavi, ilaç ve diğer tedavilerin bir kombinasyonudur. DEHB olan çocukların çoğu normal hayatlarına döner.

Çocuklarda dikkat eksikliği nedir?

Uzmanlar, erkekler çocukların ergenliğe eriştiğinde DEHB’nin kaybolduğuna inanıyor. Çocukların yaklaşık üçte birinde kaybolur. Ancak üçte ikisi ergenliğe ulaştıklarında tedaviye ihtiyaç duyarlar. Yetişkinler konsantre olmakta, davranışlarını kontrol etmekte ve ilişki kurmakta zorlanırlar. DEHB’li birçok yetişkin bu durumlara uyum sağlamayı öğrenir.

DEHB’li çocuklar ödevlerini yaparken zorlanırlar ve bu davranış sorun yaratabilir. Çocuğunuzun okulu ile işbirliği yapmanız önemlidir. Çocuğunuzun okulu, çocuğun sınıfta daha fazla desteğe ihtiyaç duyduğuna karar verebilir. Örneğin;

• Özel okul, DEHB olan çocuğa ek destek sağlayabilir.

• Çocuğunuza, dikkati dağılmayan bir alanda bir çalışma alanı sağlanabilir.

• Çocuğunuz, bilgisayar gibi yardımcılara ihtiyaç duyabilir.

• Bilgi, anlaşılması kolay adımlara bölünebilir.

Çocuğunuzun öğretmenine veya rehber öğretmene çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğinizi sorabilirsiniz.

DEHB’li çocuklar yaş aldıkça kendilerine yardım etmeyi öğrenebilirler. Önerilen bazı şeyler:

• Bir talimat hatırlanmıyorsa, öğretmene sorulmalı.

• Büyük görevler küçük parçalara ayırılıp yapılmalı ve hepsi bittiğinde çocuk ödüllendirilmeli.

• Günlük görevlerin bir listesini yapın. Yapılanları işaretleyin.

• Ödevler sessiz yerlerde yapılmalı..

• Kısa, düzenli molalar verilmeli.

• Küçük bir deftere o günle ilgili hatırladıkları şeyleri çocuğa sorup yazın.

• Yapmanız gerekenleri kendinize hatırlatmak için Postit’i (yapışkan notlar) kullanabilirsiniz.