ilk Denizci Türk Beyi Çaka Bey Kimdir?
ilk Denizci Türk Beyi Çaka Bey; Ege sahilleri içerisinde denizcilik faaliyetlerinde bulunmuş olan Türk Beyidir. Danişmendname’de Oğuz boylarından Çavuldurlardan bir ‘Başbuğ’ olduğu bildirilir. Hayatı hakkındaki bilgiler Bizans İmparatoru Alexios’un kızının eseri olan Alexia’da dayanır. Buradaki adının Çakhas ya da Çakas şeklinde olduğu görülür. Danişmendname’deki ismi ile Çaka şeklini aldığı tahmin edilmektedir.
çaka bey’in denizcilik faaliyetleri
Çaka Bey, Malazgirt Savaşı‘ndan sonra Alparslan tarafından Anadolu fethi ile görevlendirilen beylerden biridir. Anadolu fethi ile mücaleler içine giren Çaka Bey bu çarpışmalar esnasında Bizanslı kumandan esir düştü Kabalika Aleksandr’a (1078) ve İmparator Nikephoros Botaneiates’in sarayına gönderildi. Anna Komena’ya göre Çaka Bey bu esareti sırasında Bizans’ta “protonobilissimos” unvanı ile bazı imtiyazlar elde etti. Bu sayede Homeros’u okuyup anlayacak düzeyde Bizans dilini öğrenme fırsatı buldu. Bu dili öğrenmesi ile Bizans savaş metodlarını öğrenmeye başlaması ve denizciliğe önem vermesinin asıl sebebinin Bizans’ı alma isteği planları olduğunu kanıtlar niteliktedir.
1081’ de Bizans tahtına çıkan Aleksios Kommenos tarafından bütün imtiyazları elinden alınmıştır. Çaka Bey buna mütakip oluturduğu 40 parçalık donanma ile İzmir’i ele geçirmiştir. Süleyman Şah’ın ölümü ile Bizans’a karşı İznik naibi Ebul Kasım ile ortak hareket etmiş Peçenekler’i yanına çekerek gücünü artırmıştır. Fakat Selçuklu ümerasından Porsuk’un İznik’e gelerek muhasara etmesi ve Ebul Kasımın Bizans ile anlaşmaz zorunda kalması sonucunda planları altüst olmuştur. Bu sıralarda Bizans’ın donanması ve kara ordusu çökmüş ve zayıflamıştı. Bu fırsatı değerlendiren Çaka Bey, ilk olarak sahil şehirlerinden Foça’yı ve Urla’yı aldı. Daha sonra Midilli adasını ve Sakız adasını kontrol altına alıp Sisam adası ve Rodos adasına kadar yayıldı. Adaları kurtarmaya gelen bir Bizans donanması da yenilgiye uğratıldı. Bu Çaka Bey’in ilk deniz galibiyetidir.
Çaka Bey hangi alanda hizmet etmiştir?
Anna Komnena’ya göre kendisini imparator (Basileios) dahi ilân etti. Kısa bir zamanda donanmasını güçlendirdi, hedefi İstanbul üzerine bir sefere çıkmaktı. Hatta Anadolu Selçuklu Sultanı Kılıcarslan’ a kızını vererek akrabalık kurdu ve bu durum onu daha da kuvvetlendirmeye yetti.
İmparator Aleksios Komnenos 1092 yılının bahar ayında Midilli adasını kurtarmak üzere Yohannes Dukas’ı karadan, Dalassenos’u da kuvvetlerle denizden gönderdi. Çaka Bey adanın güvenliğini kardeşi Yalvaç’a bırakmış, kendisi de denizde mücadele için hazırlığa başlamıştı. Bizans ordusu ve donanmasının kuşatması başarılı olamadıysa da daha dayanamayacağını hisseden Çaka Bey, askerlerinin adayı terketmeleri şartıyla Midilli’yi Bizans’a bıraktı. Fakat Bizanslı kumandanlar teslim şartlarına uymadı. Türk kuvvetleri adadan ayrılırken ani bir baskın ile Çaka Bey’in donanmasını tahrip ettiler. Bir zaman sonra Sisam adası da Bizans’ın kontrolüne geçti.
Türklerde ilk denizci donanmasını kuran komutan kimdir?
Çaka Bey “droman” olarak adlandırılan gemilerden kurulu yeni bir donanma hazırladı. Sakız,Midilli, Sisam ve Rodos’ta tekrar üstünlük kurdu. Fetihlerini Çanakkale Boğazı yönüne çevirdi. Edremit ve Bizans’ın gümrük kapısı olan Abidos’u aldı. Muhtemelen amacı Trakya’yı geçip İstanbul’a ulaşmaktı, ayrıca donanmaya da ilerleme emri verdi. Bu faaliyetleri hem akrabası I. Kılıcarslan hem de İmparator Aleksios’u endişelendirmişti. I. Kılıcarslan, Çaka Bey’in ülkesini kendi alanı olarak görüyordu. Bu durumun farkında olan Alexios, Çaka Bey ile I. Kılıcarslan’ın aralarını bozmak ve birbirili ile mücadele etmeleri üzere harekete geçti.
Çaka Bey Kim tarafından öldürülmüştür?
I. Kılıcarslan’a yazdığı bir mektupta Bizans’tan daha çok kendisinin tehlike içinde bulunduğunu belirtiyordu. Bu çabaları neticesinde iki Türk Beyi aradaki akrabalığa rağmen birbirlerine düşman oldu. I. Kılıcarslan ordusuyla Çaka’ya karşı harekete geçerken bir Bizans donanması da denizden ilerliyordu. Abidos’ta bulunan Çaka Bey niyetini öğrenmek için Kılıçarslan’ın yanına gitmeye karar verdi. Çaka Bey’in, görüşme teklifini kabul eden I. Kılıçarslan Çaka Bey’i tertip ettiği bir ziyafet sırasında öldürttü. Çaka Beyin bizzat damadı tarafından öldürüldüğünü nakleden Anna Komnena, Çaka Bey’in öldürülüş tarihi 1095 olmalıdır.
Çaka Bey’den sonra kuvvetleri dağıldı, kurduğu sahil beyliği yıkılan Çaka Bey, iyi bir teşkilâtçı ve denizci Bey olup Ege sahillerinde ilk Türk tersanesiyle donanmasını oluşturmuş, İzmir ve çevresinde ilk Türk yerleşmesini gerçekleştirmiş ve bu bölgelerin daha sonra Türkmen beyleri tarafından fethine de zemin hazırlamıştır.
Dikkatini Çekebilir; Türk Birliği(TURAN) Düşüncesi
Yorumlar kapalı.